Gevoelens of emoties?
Iedereen heeft gevoelens en emoties. De een ervaart ze meer dan de ander.
Iedereen heeft een hart dat zich de 'basis-staat-van-zijn' nog herinnert, nog weet.
Iedereen heeft een 'Mind', het geheel aan gedachtegoed, cultuurregels en sociale programmering, van taal tot wat wel of niet hoort bij je gezin, familie, sociale klasse en nog meer van zulke voorwaarden. 
Er is veel verwarring over het onderscheid tussen gevoelens en emoties. Deel 1 gaat deze maand over wát ze eigenlijk zijn. Deel 2 gaat volgende maand over de drie 'gevoelens' die ons bedriegen ('nepgevoelens'), één gevoel waar het werkelijk om gaat, en nog enkele verwante thema's.
Oergevoel: LIEFDE van het zijn
Denk aan het prachtige ZIJN van een baby. Dan heb ik het hier niet zozeer over de momenten van ongemak (honger, behoefte) wanneer de baby huilt. Wel over het stralende gezicht, de ontwapenende ogen, de spontane lachgeluiden: de pure uitstraling van de onbezorgde vreugde en gelukzaligheid. Dit is de natuurlijke staat van de mens, die helaas op de achtergrond verdwijnt tijdens het proces van maatschappelijke programmering (de conditionering). Met een beetje geluk is deze natuurlijke staat weer te ervaren door degenen die verlicht zijn geraakt en dus ook helemaal vrij zijn van enige vorm van conditionering. Ze zijn vrijgekomen van de beklemmende en beperkende werking van de Mind.
Diepe meditatie en therapeutische vormen zoals de Zen Enlightenment Intensive geven de mogelijkheid om de staat van verlichting en de oervreugde te proeven.
De Mind...
... is de zetel van het ego, van de ratio, van onze dromen en van onze capaciteit om te leren. We leren vooral hoe om te gaan met de grote mensen om ons heen, we leren hoe we ze kunnen behagen zodat ze voor ons zorgen terwijl we hulpeloze baby's zijn.
In de Mind zit uiteindelijk ons hele gedachtegoed, en bevinden zich herinneringen, ingesleten gedragspatronen en alle spelletjes van de conditionering, waaronder de basale zaken zoals taal en de sociale regels die gelden in ons gezin, onze familie, sociale klasse en cultuur.
"Remember, when for the first time something happens that is beyond words, Life has happened to you." Osho
Het hart...
... heeft ook een taal, maar zonder woorden. Deze taal heet 'gevoel'. Hier gaat het over een ander niveau van ervaren dan de basiservaring van gelukzaligheid. Nu gaat het over geluk, verdriet, teleurstelling, boosheid, haat, jaloezie, frustratie en verlangen (hartstocht). Wanneer we deze gevoelens binnenhouden, blijven ze onverwerkt in het lichaam, vastgehouden door de fysieke structuur in gewrichten en spierweefsel. Wat we voelen, zijn uiteindelijk chemische verbindingen – stoffen zoals hormonen – die door het lichaam gieren.
Emoties...
... zijn gevoelens die de vrije loop hebben, die hun fysieke uiting vinden: verdriet wordt tranen, boosheid en woede worden harde woorden en actie (geweld), geluk wordt lachen, springen en dansen. Kleine kinderen zijn hier perfecte voorbeelden van – ze drukken hun gevoel met behoorlijke duidelijkheid uit, ze zijn emotioneel – totdat de conditionering toeslaat en ze zich afsluiten. (Door opmerkingen zoals "Stel je niet zo aan!" leert een kind zich te beheersen.) Maar de chemische bronnen blijven in het lichaam en die wreken zich door schade in de vorm van ziekte, stramheid en verlies van vitaliteit.
Het woord 'emotie' komt van het Latijn: e = van/-uit + movere = bewegen.
De rol van de Mind
De beschreven gevoelens als verdriet, teleurstelling, boosheid, jaloezie, frustratie, verlies en verlangen ontstaan nooit zomaar. De Mind speelt hierbij, ongeacht de leeftijd, altijd een rol. Want deze gevoelens zijn het resultaat van een vergelijking: de werkelijkheid is anders dan de innerlijke verbeelding – bewust of onbewust.
Bewust: "Ik verheugde me op een prachtige fietstocht, maar het begon zó te onweren dat ik het plan schrapte. Ik voelde me teleurgesteld."
Onbewust: een man die denkt dat alles koek en ei is in de relatie, en op een dag komt hij naar huis om te ontdekken dat zijn vrouw hem verlaten heeft.
In de meeste gevallen gebeurt het onbewust. (Een significant deel van het bewustwordingsproces bestaat immers uit het vrijkomen van de automatische, onbewuste patronen.)
1. Jaloezie (man): deze vrouw is van mij; ze heeft geen recht om met een andere man om te gaan.
Jaloezie (vrouw): deze man is van mij; hij hoort bij mij, niet bij een andere vrouw.
2. Verdriet (bij verlies): ik mis hem/haar/het ding...
3. Teleurstelling: ik had verwacht te winnen en ik ben afgewezen.
Om deze drie voorbeelden heel simpel in een ander licht te plaatsen:
1. De partner heeft een beeld hoe de situatie volgens hem/haar hoort te zijn, én de werkelijkheid is anders.
2. Je bent bedroefd door de afwezigheid van de persoon of het ding; je houdt je dus vast aan een beeld dat niet meer bij de werkelijkheid past.
3. Je houdt je nog vast aan een beeld en hebt dus moeite met het aanvaarden van de werkelijkheid.
Vooral de laatste situatie is een perfect voorbeeld van een overigens heel menselijk gebrek aan visie: we denken nú dat de actuele situatie een ramp is. Over vijf of tien jaar kijken we terug en zien wat een geschenk het feitelijk was!
"Het leven gaat niet over wat je overkomt, maar over wat je doet met datgene wat je overkomt." Aldous Huxley
Alleen het oergevoel van gelukzaligheid is het enige échte gevoel: de andere gevoelens – bij gebrek aan een beter woord – bestaan door het functioneren van de Mind en wel met name van de verbeelding.
Gelukzaligheid en liefde
Al in 450 v.Chr. constateerde Hippocrates dat alle emoties hun oorsprong hebben in de hersenen. Wat pas later bleek, is dat alleen liefde – de essentiële staat van het zijn, het oergevoel – een uiting is van het hart, puur en eenvoudig. De overige gevoelens en emoties zijn allemaal verbonden met de werking van de Mind.
Meer hierover in deel 2, met beschrijvingen van nepgevoelens, kippenvel en fysieke pijn.
David Bloch
Perfect Presentation |
103
2431
10186
